ZÜBEYDE HANIM

Mustafa Kemal'in annesi Zübeyde Hanım, 1857'de Lankaza'da doğmuş, çocukluğu ve ilk gençlik yılları burada ailesi ile birlikte geçmiştir.

Zübeyde Hanım güçlü bir beden yapısına sahip olduğu gibi, güçlü bir iradeye de sahipti. Yeterince eğitim görmemiş, ama okuma yazmayı "Zübeyde Molla" deniliyordu.
öğrenmişti. Muhafazakar  ve geleneklerine bağlı bir kadındı. Bilge kişiliği nedeniyle kendisine

Ali Rıza efendi ile evlendiklerinde 1870 yılında 13-14 yaşlarında olan Zübeyde Hanım, kocası ölünce çocuklarıyla birlikte bir süre Lankaza'daki aile çiftliğine, kardeşlerinin yanına dönmüş, daha sonra kendiine talip olan Ragıp Bey'le ikinci evliliğini yapmıştır.

Balkan Savaşları sonunda Selanik'in elden çıkması nedeniyle birçok Türk gibi Zübeyde Hanım ve kızı Makbule Hanım'da İstanbul'a gelmişlerdir. Ragıp Bey'in ise bu göç olayından kısa bir süre önce vefat ettiği söylenir.

1922 yılının Haziran ayına kadar İstanbul'da kalırlar. Mustafa Kemal'le Kurtuluş Savaşı başlamadan önce görüşme fırsatları olmuştur ancak Kurtuluş Savaşı başladıktan sonra üç yıl boyunca birbirileri ile görüşemezler.

Ve bu büyük hasret 1922 yılının 24  Haziranında biter. Anne- oğul birbirlerine kavuşurlar. Ankaraya gelmişlerdir ve Çankaya Köşküne yerleşirler.

Zübeyde Hanım hayatı boyunca oğluna hasret kalmış ve onun maceralarla dolu yaşamını endişeyle takip etmeye çalışmış, özellikle Mustafa Kemal İstanbul Hükümeti tarafında idama mahkum edildiğinde büyük bir üzüntüye kapılmış, bu nedenle ömrünün son yılları hep hastalıklarla geçmiştir. 

Çankaya Köşkünde Mustafa Kemal'in manevi oğlu Abdürrahim ve Ragıp Bey'in yeğeni Fikriye ile kalan Zübeyde Hanım'ın hastalığı ilerlemişti. Kısmi felç ve romatizmadan dolayı ağrıları artan Zübeyde Hanım'a İzmir havasının iyi geleceği düşünülerek, İzmir'e gitmesi için ikna edildi. Bu seyahatin bir başka amacı da Mustafa Kemal'in evlenmeyi düşündüğü Latife Hanım'ı Zübeyde Hanım'la tanıştırmaktı. 

Buradayken hastalığı giderek artan Zübeyde hanım 15 Ocak 1923 günü İzmir'de vefat etti. 66 yaşındaydı. 14 Ocak günü bir yurt gezisine çıkan Mustafa kemal Paşa ise ölüm haberini aldığında Eskişehirdeydi. Ve sevgili annesinin cenaze törenine de katılamamıştı...